Efektywne gospodarowanie zasobami przyrodniczymi i energią. PN 317

Katedra Ekonomii Ekologicznej Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu w grudniu 2012 roku zorganizowała konferencję naukową „Zasobooszczędne gospodarowanie”. Przyczyną zajęcia się taką problematyką było ogłoszenie przez Komisję Europejską w 2010 roku komunikatu: EUROPA 2020, Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu. Jednym z projektów tematycznych tej strategii jest „Europa efektywnie korzystająca z zasobów”. Jest to projekt na rzecz uniezależnienia wzrostu gospodarczego od wykorzystania zasobów, przejścia na gospodarkę niskoemisyjną, większego wykorzystania odnawialnych źródeł energii, modernizacji transportu oraz propagowania efektywności energetycznej.

Ogłoszony we wrześniu 2011 roku dokument Komisji Europejskiej „Plan działania na rzecz zasobooszczędnej Europy” (KOM (2011) 571 wersja ostateczna) przedstawia na wstępie następującą wizję: „Do 2050 r. gospodarka UE rozwija się, przestrzegając ograniczeń dostępności zasobów, nie przekraczając poziomów krytycznych dla planety, przyczyniając się tym samym do globalnego przekształcenia gospodarczego. Nasza gospodarka jest konkurencyjna, sprzyja włączeniu społecznemu i zapewnia wysoki poziom życia przy dużo mniejszym wpływie na środowisko. Prowadzona jest zrównoważona gospodarka wszystkich zasobów, od surowców po energię, wodę, powietrze, grunty i glebę. Zrealizowano główne etapy w zakresie zmiany klimatu, zachowując, promując i w znacznym stopniu odbudowując różnorodność biologiczną i stanowiące jej podstawę funkcje ekosystemu”.

Ta śmiała wizja skłania do pytania, w jakim miejscu jesteśmy obecnie i czy możliwe będzie przeorientowanie gospodarowania w kierunku umożliwiającym osiągnięcie zakreślonych celów? Głębokość zmian będzie tym większa, im bardziej jesteśmy obecnie odlegli od modelu zasobooszczędnego gospodarowania. Zmiany mają się dokonać w okresie bardzo krótkim, krótszym od przewidywanej długości aktywności zawodowej osób rozpoczynających obecnie pracę.

Istotne znaczenie ma też identyfikowanie barier, jakie mogą przeszkodzić w przestawianiu gospodarki. Mogą one tkwić w obecnym systemie gospodarowania i zarządzania zasobami środowiska, ale mogą także być tworzone w przyszłości, jeśli procesy zmian nie zostaną właściwie zaprogramowane i wdrożone.

Niewątpliwie warunkiem koniecznym do pomyślnego przechodzenia do gospodarki zasobooszczędnej jest zapewnienie wyższej efektywności wykorzystania energii, a dzięki temu ograniczenie niekorzystnych wpływów gospodarowania energią na klimat. Od efektów osiąganych w tych obszarach są z kolei zależne postępy w dziedzinie lepszego wykorzystania zasobów użytkowanych rolniczo oraz zasobów przyrodniczych wykorzystywanych nie tylko w rolnictwie, ale także w gospodarce turystycznej, leśnictwie czy rekreacji.

Celem zebrania artykułów w tym układzie tematycznym była próba wielo-aspektowego spojrzenia na gospodarowanie wybranymi zasobami przyrodniczymi w Polsce. Zamieszczone w niniejszym opracowaniu artykuły miały za podstawę referaty wygłoszone na wspomnianej konferencji. Prezentują one ujęcie „zasobowe” – odnoszą się do wybranych dziedzin, w których występuje i będzie występować orientacja na bardziej efektywne wykorzystanie zasobów przyrodniczych. Wyodrębniono trzy podstawowe grupy problemowe. Są to: energia i klimat, rolnictwo, wycena zasobów przyrodniczych.

Uzupełnieniem tego ujęcia są artykuły zamieszczone w opracowaniu: „Polityka zrównoważonego i zasobooszczędnego gospodarowania” (Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu nr 318). Celem zebranych tam artykułów jest analiza i ocena ocena działań, instrumentów, czynników, warunków i ograniczeń ekonomicznych w procesie przechodzenia gospodarki polskiej do wymagań określonych w strategii Europa 2020.