Dylematy integracyjne mniejszości karaimskiej

Historia Polski (Rzeczpospolitej Obojga Narodów) dowodzi, że możliwa jest pokojowa koegzystencja grup większościowych z mniejszościami reprezentującymi wyznania chrześcijańskie (Rusini, Ormianie, bracia czescy), różne wersje judaizmu (Karaimi, Żydzi rabiniczni) a nawet islam (Tatarzy). Koegzystencja ta przybierała różne formy. Jedni separowali się od większości, drudzy poddawali się jej wpływom w stopniu zagrażającym ich kulturowej i religijnej tożsamości, ostatni poszukiwali równowagi pomiędzy obiema skrajnościami. Każda z owych strategii pociągała za sobą wymierne koszty. Mniejszości separujące się od politycznej większości narażały się na jej wrogość. Grupy nazbyt podatne na współpracę z nią na nieuniknioną asymilację. Wreszcie konsekwencją działań polegających na wypośrodkowaniu pomiędzy jednym a drugim było osłabianie imperatywu przynależności do grupy mniejszościowej (i jej stopniowe zanikanie). Jest to przypadek Karaimów polsko-litewskich. Ich historia prowadzi do dwóch wniosków. Po pierwsze, że poszukiwaniom formuły integracyjnej dla wielokulturowej Europy powinny towarzyszyć badania dotyczące jej przeszłości. Po drugie natomiast, że podążanie drogą środka nie zawsze leży w interesie grupy mniejszościowej.

The history of Poland (the Polish-Lithuanian Commonwealth) proves that peaceful coexistence of community groups with minorities representing Christian denominations (Ruthenians, Armenians, Czech brothers), various versions of Judaism (Karaims, Rabbinical Jews) and even Islam (Tatars) is possible. This coexistence took many forms. Some separated themselves from the majority, others succumbed to its influence to a degree that threatened their cultural and religious identity, the latter sought a balance between the two extremes. Each of these strategies entailed measurable costs. Minorities separating from the political majority risked their hostility. Groups too prone to cooperation with it to the inevitable assimilation. Finally, the consequence of this balance between the two was the weakening of the imperative of belonging to a minority group (and its gradual disappearance). This is the case of the Polish-Lithuanian Karaims. Their story leads to two conclusions. Firstly, that the search for an integration formula for a multicultural Europe should be accompanied by research on its history. Secondly, it is not always in the interest of the minority group to follow the middle path.