The concept of freedom in the thought of St. Augustine

The article discusses St. Augustine’s arguments for the existence of free will and its theological contexts in relation to human nature. The bishop of Hippo refers to the philosophical works of Plato and Plotinus as well as texts from the New Testament, and in justifying the existence of free will points to the direct consciousness of man. Augustine was deeply convinced that this intrinsic action is necessary for valuation and therefore for moral judgment resulting from the choice between good and evil. Without free will, man would not be himself, it is the condition of humanity and the foundation of responsibility. In his writings, the author distinguished between the freedom from autonomy and self-determination; independent acts of will that are an ontological feature of human being. He believed that the ultimate source of man’s inner freedom is God. Augustine was also aware that human freedom is imperfect, which manifests itself in ethical dilemmas related to decision-making. The human freedom is never absolute, as a result of man’s fallen nature, which God has bestowed with the grace of goodness in the form of the gift of free will. Among other things, this accounted for Augustine’s rejection of the concept of grace proposed by Pelagius, who denied its supernatural character claiming that it is given according to merit. Many scholars have attempted to interpret the issue of how grace affects the human will. Their statements seem to support the conclusion in light of which freedom of the will is not abrogated due to the action of grace.

W artykule omówiono argumentację św. Augustyna na rzecz istnienia wolnej woli oraz jej konteksty teologiczne w odniesieniu do natury ludzkiej. Biskup Hippony odwołuje się do dzieł filozoficznych Platona i Plotyna oraz tekstów z Nowego Testamentu, a uzasadniając istnienie wolnej woli wskazuje na bezpośrednią świadomość człowieka. Augustyn był głęboko przekonany, że to wewnętrzne działanie jest niezbędne do wartościowania, a tym samym do osądu moralnego wynikającego z wyboru między dobrem a złem. Bez wolnej woli człowiek nie byłby sobą, jest ona warunkiem człowieczeństwa i fundamentem odpowiedzialności. W swoich pismach autor odróżniał wolność od autonomii i samostanowienia; niezależne akty woli są ontologiczną cechą istoty ludzkiej. Wierzył, że ostatecznym źródłem wewnętrznej wolności człowieka jest Bóg. Augustyn był również świadomy, że ludzka wolność jest niedoskonała, co przejawia się w dylematach etycznych związanych z podejmowaniem decyzji. Ludzka wolność nigdy nie jest absolutna, co wynika z upadłej natury człowieka, którą Bóg obdarzył łaską dobroci w postaci daru wolnej woli. Wynikało to między innymi z odrzucenia przez Augustyna koncepcji łaski zaproponowanej przez Pelagiusza, który zaprzeczał jej nadprzyrodzonemu charakterowi, twierdząc, że jest ona udzielana według zasług. Wielu uczonych próbowało zinterpretować kwestię wpływu łaski na ludzką wolę. Ich wypowiedzi wydają się popierać wniosek, w świetle którego wolność woli nie jest zniesiona z powodu działania łaski.