Środowiskowe przyzwolenie na łamanie zasad dobrej praktyki badawczej w opinii społeczności akademickiej

Do najpoważniejszych występków względem dobrej praktyki badawczej zalicza się powszechnie: fałszerstwa, fabrykowanie oraz plagiatorstwo. Fanelli dokonał pierwszej metaanalizy badań empirycznych, w których starano się określić rozmiary zjawiska nierzetelności wśród badaczy. Okazało się, że średnio 2% naukowców przyznało się do popełnienia przynajmniej raz w karierze zawodowej fabrykacji bądź fałszerstwa, a prawie jedna trzecia do różnych innych, budzących wątpliwości praktyk badawczych. Od 14% do 72% respondentów zaobserwowało te praktyki u swych współpracowników. Zgodnie z wiedzą autorów, jak dotąd nie przeprowadzono żadnego badania dotyczącego nierzetelności badawczej w nauce wśród polskich naukowców. Celem prezentowanych badań było zbadanie z użyciem kwestionariusza opinii o środowiskowymprzyzwoleniu dla nierzetelności badawczej w dwóch środowiskach: doktorantów i pracowników naukowo-dydaktycznych uczelni wyższej Obie badane grupy wyrażają opinie o stosunkowo wysokim poziomie braku przyzwolenia na dopuszczanie się nierzetelności w trakcie procedury badań naukowych. Stwierdzono jednak istotne różnice opinii pomiędzy badanymi grupami. Grupa doktorantów o około 20% częściej wskazuje na istnienie środowiskowego przyzwolenia dla łamania norm. Pracownicy naukowi w większości (85-95%) wyrażają opinie o braku akceptacji dla nierzetelności naukowej, jednak także wśród nich daje się wyróżnić grupa wskazująca na stosunkowo wysoki poziom przyzwolenia. Uzyskane wyniki potwierdzają spostrzeżenia innych autorów o trudności mierzenia zjawiska nierzetelności w nauce i wskazują na konieczność prowadzenia dalszych badań.

Fabrication, falsification and plagiarism are serious forms of scientific misconduct. D. Fanelli conducted the first meta-analysis of surveys aiming to define the level of scientific misconduct among scientists. It found that on average, about 2% of scientists admitted to have fabricated or falsified their researches at least once in their carrier, and up to one third admitted a variety of other questionable research practices. From 14% up to 72% of respondents observed such conduct among their associates. To Authors best knowledge, no one has ever conducted a study on scientific misconduct among Polish scientists. This paper details the findings of the first survey of PhD students and academic employees of one of Warsaw universities concerning the respondents’ perception of the level of acceptance for fabrication, falsification and plagiarism within the university community. In this research a questionnaire was used where respondents had to estimate the level of acceptance for scientific misconduct. Both groups of respondents express relatively a high level of non-acceptance for scientific misconduct. However, there are significant differences between the opinions of both groups. Ca 20% more PhD students then academic employees expressed the view that there is acceptance for questionable research practices. Majority of academic employees (85-95%) did not share that view, however even among themselves there exist a group that indicates that there is a high level of acceptance for scientific misconduct. Findings confirm opinions expressed by many researchers that scientific misconduct is a phenomenon hard to investigate. Academic employees’ opinions are rather declaratory than descriptive, most probably because of their strong sense of professional solidarity. Doctoral students significantly more often express the view that there is an acceptance for questionable research practices.