Eminentissimo viro iuris consulto… Roman Jurists in Epigraphic Texts

Among the sources of Roman jurisprudence comparatively little place is taken by epigraphic texts. Apart from several exceptions (e.g. Ulpian, Salvius Julianus), there are no epigraphic sources, mostly sepulchral inscriptions, related to lawyers whose work provided the foundation for Justinian’s Digest. Small inscriptions are found in the provinces, where lawyers were probably held in deeper reverence by local communities. Some inscriptions highlight state positions occupied by a given jurist, rather than his scientific achievement (e.g. Pactumeius Clemens). It seems that the greatest monument to classical jurists was set up by Emperor Justinian as he quoted fragments of their writings along with the name of the jurist and the title of the work from which the excerpt was taken. Although little can be learned about them from epigraphic texts and their tombstones no longer exist, their work eventuated in monuments more permanent than those made of stone or bronze – legal thought which turned into the foundation of modern dogmatics of private law and European legal culture.

Wśród źródeł poznania rzymskiej jurysprudencji stosunkowo niewiele miejsca zajmują teksty epigraficzne. Poza kilkoma wyjątkami (np. Ulpian, Salvius Julianus) brakuje źródeł epigraficznych, zwłaszcza inskrypcji nagrobkowych, odnoszących się do uczonych prawników, których dzieła stały się podstawą opracowania justyniańskich Digestów. Liczniejsze są niewielkie inskrypcje nagrobkowe z terenów prowincji, gdzie funkcja prawnika miała zapewne większe znaczenie wśród lokalnej społeczności. Niekiedy inskrypcje poświęcają więcej miejsca funkcjom państwowym jurysty niż jego twórczości naukowej. W rezultacie można stwierdzić, że największy pomnik wystawił jurystom klasycznym sam cesarza Justynian, przejmując fragmenty ich pism z podaniem nazwiska jurysty i tytułu dzieła, z którego dany fragment został zaczerpnięty. Chociaż niewiele wiemy o nich z tekstów epigraficznych i nie zachowały się ich kamienie nagrobne, to przez swoje dzieła pozostawili jednak po sobie pomniki trwalsze od kamienia i spiżu – myśl prawniczą, która stała się fundamentem nowożytnej dogmatyki prawa prywatnego i podstawą europejskiej kultury prawnej.