Filozoficzne implikacje zmieniającego się obrazu rzeczywistości przyrodniczej

Dzięki rozwojowi nauk przyrodniczych zdobywamy możliwość podjęcia dialogu z naturą. Współczesne teorie fizyczne i kosmologiczne modele wpływają jednak na zmianę klasycznych sposobów opisu wielu procesów we Wszechświecie. Dobrym tego przykładem są tradycyjne pojęcia przypadku i chaosu, które obecnie zatracają swój intuicyjny sens. Rozwój nowych kategorii pojęć, przedstawiających rolę przypadku w kształtowaniu nowych struktur natury, staje się kolejną szansą na przezwyciężenie wielu filozoficznych uproszczeń, w których przypadek jest traktowany w opozycji do przyczynowego wyjaśniania zjawisk. Treść niniejszego opracowania należy postrzegać jako próbę wskazania tych obszarów badawczych, w których nowe kategorie pojęciowe są rozwijane w ramach nowego obrazu rzeczywistości, który początkowo można nazwać obrazem bifurkacyjnym. Jest to jedynie próba poszukiwania właściwej definicji nowego obrazu natury, kształtowanego w znacznym stopniu przez rozwój współczesnych teorii naukowych.

Thanks to the development of natural sciences, we are able to engage in a dialogue with nature. Contemporary physical theories and cosmological models, however, change the classic ways of describing many processes in the Universe. A good example of this are the traditional concepts of chance and chaos, which are currently losing their intuitive sense. The development of new categories of concepts presenting the role of chance in shaping new structures of nature becomes another chance to overcome many philosophical simplifications, in which case is treated in opposition to the causal explanation of phenomena. Contents of this paper should be viewed as an attempt to indicate the enormity of research areas where the new conceptual categories are being developed within the new image of reality, which initially can be named “a bifurcative image”. It is only the attempt to search for the correct definition for a new image of nature, which is shaped by the development of modern scientific theories to a considerable degree.