Determinants of functional diagnosis and strategies of work in school relations with students with diverse educational needs - in the opinions of teachers and students of special education

Diagnoza funkcjonalna staje się dziś kluczowym elementem procesu nauczania i uczenia się w szkole. Pozwala ona na identyfikację potrzeb uczniów oraz dostosowanie strategii nauczania do indywidualnych umiejętności i możliwości każdego ucznia. W celu prawidłowego przeprowadzenia diagnozy funkcjonalnej, konieczne jest uwzględnienie wielu uwarunkowań. W niniejszym artykule skoncentrowano się na analizie dotychczasowych oraz najbardziej aktualnych koncepcji dotyczących istoty, założeń, cech charakterystycznych, zasad związanych z diagnostyką funkcjonalną, które stanowią wynik wieloletniej pracy teoretycznej, praktycznej i badawczej licznego grona specjalistów zajmujących się tą problematyką. Zaprezentowano też fragment badań własnych dotyczący postrzegania diagnozy funkcjonalnej i jej uwarunkowań w obecnej rzeczywistości edukacyjnej przez czynnych nauczycieli oraz studentów kierunku pedagogika specjalna. W badaniach zastosowano strategię jakościową, posłużono się metodą wywiadu częściowo-ustrukturyzowanego, indywidualnego w formie pisemnej. W opracowaniu niniejszym zawarto też wnioski z przeprowadzonych badań, refleksje własne, a także implikacje dla praktyki pedagogicznej dotyczące czynników, które mogą sprzyjać lepszej efektywności procesu diagnostycznego, a tym samym strategiom stosowanym w pracy edukacyjno-terapeutycznej z uczniami o zróżnicowanych potrzebach w placówkach ogólnodostępnych.

Currently, functional diagnosis is becoming an essential part of teaching and learning processes at school. It allows for the identification of students’ needs and the adaptation of teaching strategies to the individual skills and abilities of each student. To properly perform a functional diagnosis, it is necessary to consider many conditions. This paper focuses on the analysis of the most current concepts concerning the essence, assumptions, characteristics and principles related to the functional diagnostic process, which are the result of many yearsof theoretical, practical and scientific work of a large group of specialists investigating this issue. The paper also presents a fragment of the author’s research on the perception of functional diagnosis and its determinants in the current educational reality by active teachers and students of special education. A qualitative strategy was used. The method of a semi-structured, individual written interview was applied. This study also contains conclusions from the research, observations and implications for pedagogical practice regarding factors that may foster better effectiveness of the diagnostic process, and the strategies applied in educational and therapeutic work with students with diverse needs in institutions available to general public.