Percepcja słuchowa dzieci siedmioletnich a uczestnictwo w rytmice w klasie pierwszej szkoły podstawowej

Zauważalne problemy z percepcja słuchową u dzieci i ich problemy z przygotowaniem się do czytania i pisania stała się powodem poszukiwań skutecznych sposobów stymulacji w tym zakresie. Poszukiwania dotyczyły zwłaszcza form opartych na naturalnych potrzebach dziecka związanych nie tylko z aktywnością umysłową, ale również fizyczną. W rozdziale teoretycznym podjęto temat percepcji słuchowej i jej umiejscowienia w literaturze oraz przeanalizowano rożne definicje tego pojęcia. Opisano, krótko anatomię i fizjologię procesu słyszenia, jak również rozwój tego procesu od okresu prenatalnego do czasu rozpoczęcia edukacji szkolnej. Przedstawiano również sposoby diagnozowania percepcji słuchowej u dzieci, podział jej zaburzeń i sposoby jej stymulowania. Omówiono rozwój muzyczny dziecka, edukację muzyczną na przestrzeni wieków w różnych krajach, ze szczególnym uwzględnieniem Polski. Przedstawiono teorie i koncepcje nauczania muzyki oraz przybliżono sylwetki ich twórców. Część rozdziału teoretycznego poświęcona jest sylwetce Emila Jaquesa-Dalcroze’a i jego metodzie rytmiki, która stanowi przedmiot badań niniejszej pracy. Celem głównym dysertacji było poznanie poziomu i zakresów percepcji słuchowej oraz wpływu zajęć rytmicznych na ten rodzaj percepcji uczniów w wieku 7 lat uczących się w klasie pierwszej. Ważnym celem pracy było ukazanie wartości rytmiki i możliwości jej wykorzystania i wprowadzenia do szkoły podstawowej. Analizie poddano zajęcia rytmiczne prowadzone w klasie pierwszej, które były podstawą eksperymentu poprzedzonego pretestem i zakończonego posttestem percepcji słuchowej. Badania wykonano na grupie 40 uczniów, 104 nauczycieli przedszkola i 88 instruktorów rytmiki. Dokonano obserwacji zajęć rytmicznych początkowych i końcowych. Przeprowadzono również wywiady z nauczycielem nauczania początkowego i nauczycielem muzyki - instruktorem rytmiki. Ostatnia część pracy dotyczy szczegółowej analizy wyników badań. Dokonano analizy wyników pretestu i posttestu percepcji słuchowej uczniów klasy eksperymentalnej i kontrolnej. Sprawdzono również czas realizacji pretestu i posttestu i ewentualny wpływ na poziom jego wykonania. Sprawdzono korelację pomiędzy poszczególnymi zakresami percepcji słuchowej w preteście dla obu badanych grup. Przeanalizowano ankiety dla nauczycieli przedszkola i instruktorów muzyki. Dokonano analizy obserwacji początkowej i końcowej zajęć rytmicznych. Omówiono wywiady z nauczycielem nauczania początkowego i nauczycielem muzyki - instruktorem rytmiki w klasie eksperymentalnej. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują na zasadność prowadzenia zajęć rytmicznych w szkole podstawowej. Zajęcia rytmiczne mogą być sposobem na wsparcie ucznia w rozwoju percepcji słuchowej ważnej dla nauki czytania i pisania podjętej w klasie pierwszej, jak również w innych zakresach funkcjonowania dziecka w szkole. Przedstawiono również możliwość organizacji zajęć rytmicznych w szkole.

The problem of low levels of auditory perception in school children started the process of searching for effective ways of enhancing this skill by stimulation. Researchers focused not only on child’s natural needs but also on mental and physical activities. The theoretical chapter of this paper deals with auditory perception in general, giving explanations of its nature and its place in literature. It also provides an analysis of different definitions of the process and provides a description of development of auditory skills from the prenatal period to the moment of starting school education. It also shows ways of diagnosing, classification and ways of stimulating it the development of acquiring musical skills and , musical education throughout ages in different countries with the special emphasis on Poland. It includes theories on musical education, different concepts of teaching music, and its creators. Emil Jacques-Dalcroze and his method of teaching rhythmicity was one of them and on his method is based this work. The main objective of this paper was to find the levels and the range of auditory perception and the impact rhythm classes have on first-form children (7-year-olds). The paper focuses on showing the importance of rhythm classes and the ways of using and taking advantage of them in primary school. It analyses rhythm classes taught in the first form where the experiment was conducted. The experiment was preceded by a pre-test and followed by post-test of auditory perception. The experiment included 40 pupils, 104 kindergarten teachers and 88 rhythm classes instructors. It contains observations of initial and final classes. It also presents questionnaires for pre-school educators and music and rhythm classes teachers/instructors. The last part of my work deals with the detailed analysis of the findings. Pre and post-tests were analysed in both experimental and control group as well as the timing of the tests and its possible effect on the performance levels. The correlation between different levels of auditory perception was checked for both groups. Questionnaires for kindergarten teachers and music instructors were analysed and discussed. Analysis of initial and final observations of rhythm classes and teachers’ questionnaires in experimental class was presented. The results clearly show that introducing rhythm classes in primary school is fully justified. Such classes can be an effective way of enhancing pupils’ auditory perception which is an indispensable factor in acquiring both reading and writing skills. They also have significant positive impact on pupils's overall cognitive development and school performance. The possibility of organising such classes at school was also shown.