Laureaci nagród państwowych w okresie PRL-u

Polska po drugiej wojnie światowej nie odzyskała suwerenności — w każdym obszarze życia politycznego, kulturalnego i naukowego była podporządkowana Związkowi Socjalistycznych Republik Radzieckich. Zmiana polityki ZSRR w stosunku do „państw satelickich” oraz przejęcie władzy w 1947 roku przez sprzyjającą tej polityce Polską Partię Robotniczą zaowocowało przeniesieniem socrealizmu na polski grunt. Tym samym w latach 1945—1952 rodziła się formuła państwa socjalistycznego, które od 1952 roku przyjęło oficjalną nazwę Polska Rzeczpospolita Ludowa. W literaturze przypieczętowanie statusu realizmu socjalistycznego, jako jedynej słusznej metody twórczej, nastąpiło podczas szczecińskiego zjazdu Związku Literatów Polskich w styczniu 1949 roku. Proklamowano wówczas socrealistyczną politykę kulturalną i na znak wprowadzenia nowej doktryny zmieniono również nazwę Związku Zawodowego Literatów Polskich na ZLP, aby w ten sposób odciąć się od tradycji i działalności ZZLP w okresie międzywojennym. W tym samym czasie i w podobnym duchu podjęto prace nad regulacjami prawnymi dotyczącymi przyznawania nagród państwowych. Wkrótce Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz podpisał Uchwałę Komitetu Ministrów ds. Kultury z dnia 30 czerwca 1949 roku w sprawie Państwowych Nagród Naukowych.