Budowa Elektrycznej Kolei Dojazdowej determinantą rozwoju strefy podmiejskiej Warszawy

Procesy urbanizacyjne na terenach wiejskich, wynikające z rozwoju Warszawy i jej ekspansji w kierunku suburbiów, nasiliły się od drugiej połowy XIX wieku. Najkorzystniejszą i uporządkowaną pod względem przestrzennym formą urbanizacji były zespoły zabudowy, powstające w wyniku parcelacji majątków ziemskich jako „letniska”, „miasta - ogrody” lub osiedla satelitarne. W rozwoju urbanistycznym strefy podmiejskiej znaczącą rolę odegrała budowa Warszawskiego Węzła Kolejowego, a wśród linii kolejowych - najnowocześniejsza na owe czasy - Elektryczna Kolej Dojazdowa. Wzdłuż jej trasy budowano osiedla planowane jak: Podkowa Leśna, Komorów, Michałowice, ale także powstawały wokół przystanków kolejowych osiedla „samorzutne” - często wchłaniając w swoją strukturę dawne wsie rolnicze. Osiedla te rozwijały się spontanicznie w wyniku bezplanowych parcelacji prywatnych, jednak do czasu upowszechniania samochodu zachowały układ koncentryczny -tak, aby jak najwięcej działek znajdowało się w strefie pieszego dojścia od przystanku kolejowego. Współcześnie parcelowane są coraz dalej położone tereny rolne – trudne do obsłużenia infrastrukturą techniczną i skazane na transport indywidualny. Tendencje te przyczyniają się do rozpraszania zabudowy w strefie podmiejskiej i zagrażają zasadom zrównoważonego rozwoju.

Urbanization processes in the rural areas around Warsaw, resulting from the expansion of the city, intensified in the second half of the 19th century. The most beneficial and spatially orderly form of urbanization was the building complex which developed as a result of landed estates being parcelled out to create “summer resorts”, “garden cities” or satellite settlements. The development of Warsaw’s suburbs was greatly enhanced by the building of the Warsaw Railway Junction and the Electric Commuter Railway – at that time the most modern of the railway lines. Along this route were built not only planned settlements or small towns, such as Podkowa Leśna, Komorów or Michałowice, but also settlements which grew spontaneously around railway stations, often absorbing earlier farming villages. Until the spread of car transport, these settlements, though resulting from unplanned private parcellations, continued to develop concentrically, so that most of the inhabitants could reach the railway station on foot. Currently, more distant lying agricultural lands are divided up and sold as housing lots. Providing a public transport infrastructure for such areas is difficult and residents are condemned to using private transport. These trends are contributing towards a more dispersed building layout in suburban zones and threatening principles of sustainable development.