Kategoria „sprawiedliwego Żyda” w neoendeckiej publicystyce prasowej. Studium prasoznawcze

Pismo neonarodowo-demokratyczne, jeśli traktować je jako źródło, stało się ważnym dokumentem historii politycznej Europy i Polski w XX i na początku XXI wieku, obejmującym myśl polityczną, wydarzenia i ludzi zaangażowanych w procesy komunikacji we współczesnej Polsce. Mogło odzwierciedlać wzajemne oddziaływanie ruchów politycznych i społeczeństwa. Stanowiło bodziec do rekonstrukcji wydarzeń politycznych lub wskazywało na ich polityczne znaczenie. Także neonarodowo-demokratyczna publicystyka umożliwiała analizę zarejestrowanych treści według reguł przyjętych w literaturze przedmiotu. Stworzona kategoria „sprawiedliwego Żyda” opierała się na stereotypach i związanych z nimi mitach politycznych, uczuciach i emocjach. Przyjęty model asocjacyjny pozwolił na przywołanie archetypowych cech osobowości, zachowań i postaw kojarzonych z narodem żydowskim. Informacje o osobach lub wydarzeniach były kojarzone zgodnie z historycznymi skojarzeniami, aby później uogólnić je i odnieść do całej społeczności. Ustalone cechy przeciwstawne „sprawiedliwego Żyda” i "niesprawiedliwego Żyda" były zgodne ze schematem cech użytecznych i oczekiwanych oraz cech negatywnych i nieaprobowanych. Dzięki jasnym porównaniom „prawy Żyd” był postrzegany jako godny, uczciwy, obowiązkowy, odpowiedzialny, pracowity, godny zaufania, a „niepraworządny Żyd” jako haniebny, niedbały, nieuczciwy, nierzetelny, podstępny.

If regarded as a source, the neo-National Democratic journalism became an important document on the political history of Europe and Poland in the 20th and early 21st centuries, including the political thought, events and people involved in the processes of communication in the contemporary Poland. It could reflect how political movements and society interacted. It was a stimulus to reconstruct political events or indicate their political importance. Also, the neo-National Democratic journalism enabled the recorded content to be analysed following the rules adopted in the literature of subject. The created category of “a righteous Jew” was based on stereotypes and related political myths, feelings and emotions. The adopted associative model helped recall archetypal qualities of personality, behaviour and attitudes associated with the Jewish people. Pieces of information about individuals or events were associated according to historical associa-tions to be later generalised and applied to the entire community. The established contras-tive features of “a righteous Jew” and “an unrighteous Jew” followed the scheme of useful and expected versus negative and disapproved features. The clear comparisons made pre-sented “a righteous Jew” as dignified, honest, dutiful, responsible, diligent, trustful where-as “an unrighteous Jew” as shameful, negligent, dishonest, unreliable, deceitful.