Specyfika psychologicznej interpretacji tekstu pisanego: przegląd badań

W artykule dokonano przeglądu wybranych badań psychologicznych, w których jako źródło danych wykorzystano teksty pisane, w tym dokumenty osobiste. Scharakteryzowane zostały procedury badawcze i rezultaty w ramach dwóch podejść: ilościowego i jakościowego. Rezultaty badań ilościowych zostały wybrane pod kątem ich przydatności dla interpretacji tekstu (zależności między formą wypowiedzi a stanem psychicznym lub trwałą dyspozycją psychiczną) ukierunkowanej na osobę narratora. W ramach podejścia jakościowego przedstawione zostały badania dotyczące ustalania znaczeń (sensów) podmiotowych konstytuujących tożsamość osobistą (narracyjną lub dialogową) lub sens życia. Punktem wyjścia są klasyczne badania biograficzne Ch. Buehler, następnie omówione są psychologiczne badania dzienników z getta, wybrane strategie i ustalenia w ramach ponad 20-letnich badań nad tożsamością narracyjną w ujęciu D. McAdamsa oraz badanie wykorzystujące teorię dialogowego Ja H. Hermansa w klinicznej psychologii stosowanej.

This article reviews some selected psychological studies, the source of which are written texts, including personal documents. The test procedures and its results were described in two ways: the quantitative and the qualitative one. The results of the quantitative research were selected depending on their use for the text interpretation, with the focus on the narrator (the relationship between the form of expression and a mental state or permanent mental disposition). The research on fixing meanings of personal identity (narrative or dialogue), or the meaning of life, is set as the qualitative approach. The starting point is a classic biographical study of Ch. Buehler, then a psychological study based on diaries from the ghetto, then some selected results of over 20-years’ study on the narrative identity of D. McAdams and finally the study using H. Hermans’s Dialogical Self Theory in clinical psychology.