Kryteria, jakie powinny spełniać współczesne prace projektowe przekształcające formę i program użytkowy zabytkowej architektury sakralnej w świetle wybranych przykładów z Europy

Artykuł podejmuje wciąż aktualny problem przekształceń formy zabytkowej architektury sakralnej w procesie adaptacji do współczesnych funkcji użytkowych. Zjawisko sekularyzacji warunkuje konwersję funkcjonalną świątyń, a zatem wymaga od architektów odpowiedniego podejścia do projektowania w historycznym kontekście z poszanowaniem pierwiastka sacrum. Celem przeprowadzonych badań było sformułowanie zasad, jakie powinny obowiązywać podczas interwencji projektowych w zabytkowych obiektach sakralnych. Badania zostały oparte na studium przypadku wybranych przykładów z Europy, które ilustrują różny stopień ingerencji projektowych w historyczną substancję. Opisywane realizacje poddano ocenie konserwatorskiej na podstawie kryteriów dotyczących m.in. stopnia zachowania wartości zabytkowych oraz ze względu na charakter relacji między zabytkiem a współczesną formą architektury. W wyniku analiz wyodrębniono wnioski końcowe odnoszące się do preferowanych cech funkcjonalnych, przestrzennych, konstrukcyjno-materiałowych współczesnych uzupełnień architektonicznych w zabytkowych miejscach kultu religijnego.

This paper deals with the still current problem of the transformation of the form of historic sacred architecture in the process of adaptation to contemporary utility functions. The phenomenon of secularization determines the functional conversion of churches, and therefore requires from architects an appropriate approach to design in a historical context with respect for the element of sacrum. The aim of this research was to formulate principles that should be applied during design interventions in historic religious buildings. The research was based on case studies of selected examples from Europe, which illustrate various degrees of design interventions in historical substance. The projects have been subjected to conservator's evaluation on the basis of criteria such as the degree of conservation of their historic values and the nature of the relationship between the monument and the contemporary architectural form. As a result of the analysis, the final conclusions were drawn relating to the preferred functional, spatial, structural and material features of contemporary architectural additions to historic places of worship.