Waloryzacja murowo-ziemnych obiektów pofortecznych – tło problemu

Istnieje dużo przykładów na brak wiedzy o typach, funkcjonowaniu i zasadach ochrony dzieł fortyfikacyjnych – skutkujący znacznymi błędami konserwatorskimi w zakresie ich rewaloryzacji: wprowadzania współczesnych funkcji i form architektonicznych. Dlatego podstawą rozpoczęcia prac inwestycyjnych musi być obiektywna waloryzacja istniejących obiektów: ich autentyzmu, stopnia zachowania itp. Niniejszy tekst dotyczy tej problematyki i sygnalizuje kierunki postępowania konserwatorsko-projektowego. Artykuł powstał w efekcie autorskich badań terenowych i bibliograficznych zagadnienia wartościowania zabytków architektury. Zarysowano w nim tło problematyki waloryzacji murowo-ziemnych obiektów pofortecznych. Na podstawie badań: 1) rozpoznano historyczne formy umocnień oraz rodzaje budulca, z jakiego je wykonywano, 2) identyfikowano pozostałości umocnień ziemnych oraz ich stopień i stan zachowania, ze szczególnym uwzględnieniem Fortu Cze (Piłsudskiego), 3) wyodrębniono potencjalne wartości omawianej kategorii dziedzictwa architektonicznego. Na zakończenie przedstawiono negatywny konserwatorsko przykład adaptacji Fortu Cze (Piłsudskiego), przekazujący nieprawdziwy obraz historycznego obiektu.

There are many examples of the lack of knowledge about the types, functioning and principles of protection of fortification works – resulting in significant conservation errors in their revalorisation: the introduction of contemporary functions and architectural forms. Therefore, the basis for commencing investment works must be the objective valorisation of the existing objects: their authenticity, degree of preservation, etc. This text concerns this issue and signals the directions of conservation and design proceedings. The article was written as a result of original field and bibliographical research on the issue of architectural monuments valuation. The background to the problem of valorization of brick and earth post-fortifications objects has been drawn. On the basis of research: 1) historical forms of fortifications were identified and the types of building material from which they were made, 2) the remains of earth fortifications were identified as well as their degree and state of preservation, with particular emphasis on Fort Cze (Piłsudski), 3) the potential values of the discussed architectural heritage category were distinguished. At the end, a negative conservator’s example of the adaptation of Fort Cze (Piłsudski), conveying an untrue image of a historical object, was presented.