Wartościowanie dziedzictwa architektonicznego a warsztat architekta

Postępowanie z zabytkami pozostaje w ścisłym związku z przemianami cywilizacyjnymi i pozakonserwatorskimi uwarunkowaniami społeczno-gospodarczymi. Przemiany w ostatnim półwieczu wymagają korekt w systemie ochrony zabytków w Polsce uwzględniających ochronę ich wartości kulturowych z dostosowaniem do współczesnych wymogów użytkowych. Te dwa cele trudne są do pogodzenia. Ilustrują to koncepcje architektoniczne – np. zabudowy cytadeli Twierdzy Modlin czy Twierdzy Kłodzko. Podstawą optymalizacji projektów zagospodarowania historycznych obiektów i zespołów zabytkowych jest metoda ich ewaluacji pozwalająca różnicować atrybuty wartości w odniesieniu do ich materialnych nośników, a w efekcie rygory ochrony i dopuszczalne przekształcenia modernizacyjne obiektów i ich elementów strukturalnych. Treścią artykułu są próby opracowania modelu wartościowania zabytków architektury zintegrowanego z warsztatem projektowym.

Dealing with architectural monuments is closely related to the evolution of civilization and socio-economic determinants exceeding far beyond the criteria of conservation. Transformations of the last half-century requires adjustments in the system of protection of monuments in Poland, taking into account the protection of their cultural values in the process of adaptation to modern usage. These two goals are difficult to reconcile. This is illustrated for example by architectural concepts – such as the new development of the Citadel of the Modlin Fortress or the Kłodzko Fortress. The basis for the optimization of projects for the development of historical objects and complexes is the method of their evaluation. Such a method allows to differentiate the attributes of value in relation to their material carriers, and as a result, the protection regimes and permissible modernization transformations of objects and their structural elements. The content of the article summarizes the attempts to develop a model for valuing architectural monuments integrated with the design practice.