Androgyny and a Dream: Gaston Bachelard’s Question about a New Anthropology

Androgyny as the idea of unity and wholeness appears in the thought of Gaston Bachelard in the context of a poetic dream. It is in it, as we learn from “Poetics of Dreams”, that the reconciliation of anima and animus, female and male in one psyche takes place. The anima dream is called by the French philosopher the philosophy of androgynous existence, which shows us a double idealization of humanity. The anima and animus, confirming the androgyny of the psyche, are Self-moments. This dual nature of mental being is expressed through two antagonisms represented by the function of reality (adaptation to reality and social life) and the function of irreality (loneliness of dreams); supervised thought (criticism, censorship) and free dreaming (liking, acceptance, attachment); work (effort) and rest (relaxation); anxiety (project, anticipation) and peace (presence in oneself) - especially around the duality that crystallizes in the distinction between the scientific mind (l'esprit scientifique) under the sign of the animus (concepts, knowledge) and the poetic mind (l'esprit poetique) anima (images, communion of souls). Androgyny, understood as the integral life of the psyche, is for Bachelard perspective and valuable, and he identifies attempts to seek it with the question of the meaning of human existence. The study of the dream shows its fundamental importance for the balance of the psyche. The power of images understood in this way then creates the art of living. In this sense, Bachelard becomes a precursor of a new perspective in the field of reflection on the issue of the image - it turns out that the image is responsible for the relationship between man and the world.

Androgynia jako idea jedności i całości pojawia się w myśli Gastona Bachelarda w kontekście marzenia poetyckiego. To w nim bowiem – o czym dowiadujemy się z Poetyki marzenia - dochodzi do pojednania animy i animusa, żeńskiego i męskiego w jednej psyche. Marzenie będące spod znaku anima francuski filozof nazywa filozofią bytu androgynicznego, która ukazuje nam podwójną idealizację człowieczeństwa. Anima i animus, potwierdzające androgynię psyche, są momentami Ja. Ta dualna natura bytu psychicznego wyraża się poprzez dwa antagonizmy przedstawione za pomocą funkcji realności (adaptacja do rzeczywistości i życia społecznego) i funkcji irrealności (samotność marzenia); myśli nadzorowanej (krytyka, cenzura) i wolnego marzenia (sympatia, przyjęcie, przyłączenie); pracy (wysiłek) i odpoczynku (rozluźnienie); niepokoju (projekt, antycypacja) i spokoju (obecność w sobie) - a zwłaszcza wokół dualności, która krystalizuje się w odróżnieniu umysłu naukowego (l’esprit scientifique) spod znaku animusa (pojęcia, wiedza) od umysłu poetyckiego (l’esprit poetique) spod znaku animy (obrazy, komunia dusz). Androgynia rozumiana jako życie integralne psyche dla Bachelarda jest perspektywiczna i wartościowa a próby jej poszukiwania utożsamia z pytaniem o sens ludzkiej egzystencji. Studia nad marzeniem ukazują jego fundamentalne znaczenie dla równowagi psyche. Tak rozumiana siła obrazów kreuje wówczas sztukę życia. W tym sensie, Bachelard staje się prekursorem nowego spojrzenia w dziedzinie refleksji nad problematyką obrazu – okazuje się, że to obraz odpowiada za relację, która zachodzi między człowiekiem a światem.