Świętego Klemensa z Aleksandrii pogląd na apokatastazę

Temat apokatastazy jest jednym z ważniejszych i jednocześnie kontrowersyjnych problemów teologicznych w nauce chrześcijańskiej. Zagadnienie to funkcjonuje jako tzw. teologumena, czyli osobista opinia teologiczna, która nie zyskała powszechnej aprobaty w oficjalnej nauce Kościoła. Apokatastaza od wieków porusza jednak serca i umysły licznych teologów, filozofów, pisarzy, mistyków i poetów. Wielu z nich konfrontując powszechną wolę zbawczą Boga z poglądem, że grzesznicy zostaną skazani na wieczne męki piekielne, zostało oskarżonych o herezję. Najbardziej znaną postacią spośród nich jest Orygenes (ok. 185 – ok. 254), z imieniem którego bywa zwykle łączona nauka o apokatastazie. To on nadał jej określony kształt, a także sformułował spójne uzasadnienie. Chrześcijańska nauka o apokatastazie sięga jednak czasów wcześniejszych. Jednym z pisarzy wczesnochrześcijańskich, w którego spuściźnie twórczej można odnaleźć wiele sformułowań odnoszących się do idei powszechnego zbawienia, był, zaliczany w poczet Ojców Kościoła, Tytus Flawiusz Klemens, znany jako święty Klemens Aleksandryjski (ok. 140 – ok. 215). Lektura pism Aleksandryjskiego scholarchy pozwala ponad wszelką wątpliwość stwierdzić w nich wyraźną obecność idei apokatastasis ton panton, zarówno w wymiarze kosmicznym, jak i osobowym. Można zaryzykować tezę, że był on pierwszym chrześcijańskim teologiem i filozofem, który zmierzał w kierunku uniwersalistycznej koncepcji zbawienia. W jego dziełach przyjęła ona formę uniwersalistycznej teorii Bożej pedagogii, której celem ostatecznym jest, aby „Bóg był wszystkim we wszystkim” (1 Kor 15,28).

The topic of apocatastasis is one of the most important and most controversial theological questions in Christian teaching. This issue functions as a so-called theologumenon, which is a private theological opinion, which, however, does not gained universal acceptance among the faithful and the approval of the official teaching of the Church. However, apocatastasis moved the hearts and minds of several theologians, philosophers, writers, mystics and poets. Many of them were accused of heresy when they confronted the belief that sinners will be doomed to eternal torment with God’s will for universal salvation. The most predominant figure was Origen (c. 185 – c. 254), whose name is commonly associated with apocatastasis. It was he who gave it its particular form and gave it a consistent justification. Christian teaching about apocatastasis can be found even earlier. One of the early Christian writers and Fathers, in whose creative legacy can be found several statements referring to the idea of universal salvation, was Titus Flavius Clemens, also known as saint Clement of Alexandria (c. 140 – c. 215). It can be clearly stated that the Alexandrian scholar’s writings contain the idea of apokatastasis ton panton, both in cosmic and personal dimensions. It could also be said that he was the first Christian theologian and philosopher who moved in the direction of a concept of universal salvation. His writings accepted the form of the universal theory of God’s pedagogy, whose final goal is that “God would be all in all” (1 Cor. 15:28).