Karta z dziejów pewnej międzynarodowej idei oświatowej. Uniwersytet ludowy jako miejsce edukacji kulturalnej w regionie

W szkicu podjęto próbę ukazania roli, jaką w działalności instytucji oświatowych typu uniwersytet ludowy (UL) odgrywała edukacja kulturalna na przestrzeni stu kilkudziesięciu lat ich istnienia. Prezentowana analiza dowodzi, że dochodzenie uniwersytetów ludowych do realizacji zadań kulturalnych miało charakter stopniowy, albowiem pierwotnie stawiano im zadania nieco odmienne – głównie budzenia świadomości obywatelskiej warstw chłopskich. Autor wyróżnia trzy okresy w światowej historii wzajemnych relacji między uniwersytetami ludowymi a edukacją kulturalną: pierwszy – w którym akcentowano konieczność budowania nowej świadomości kulturalnej mieszkańców wsi w duchu agraryzmu (XIX i początek XX w.); drugi – w którym w wielu krajach pojawił się nowy typ uniwersytetu ludowego – UL, akcentujący zaspokajanie potrzeb kulturalnych swych środowisk społecznych (do przełomu lat 60. i 70. ubiegłego wieku.); trzeci – w którym uniwersytety ludowe zaczęły być placówkami dostępnymi dla każdego, realizując różnorodne zajęcia czasu wolnego, w tym szeroką ofertę związaną z kulturą (od lat 70. XX w. do czasów współczesnych).Na tle zarysowanej w tekście ewolucji miejsca edukacji kulturalnej w uniwersytetach ludowych (z przesunięciem jej w czasie na polskim gruncie o około 20 lat) widać, jak konkluduje autor, że współcześnie doszliśmy w wielu krajach do takiego etapu w rozwoju uniwersytetów ludowych, w którym placówki te mogą stanowić ważne ogniwa animacji kulturalnej w regionie. Autor zachęca również współczesne społeczności regionalne w różnych częściach świata, aby korzystały także z tej sprawdzonej w działaniu koncepcji oświatowej, gdy będą planowały własne działania edukacyjne związane z aktywnością kulturalną

The sketch is an attempt at presenting the role cultural education played in folk high school (in Polish: uniwersytet ludowy) type of educational institutions for more than a hundred years of their existence. It shows the process of gradual involvement of folk high schools in performing cultural tasks. Originally, they focused on other things – mainly on awakening civil awareness of peasants. The author distinguishes three periods in the world’s history of the relations between FHS and cultural education: the first one – which emphasised the necessity of building new cultural awareness of residents of rural areas in the spirit of agrarism (the 19th and the beginning of 20th century); the second one – during which a new type of folk high school appears in many countries, i.e., FHS groups of interest, emphasising meeting the cultural needs of their social communities (since the turn of the 1960s and the 1970s); the third one – during which they began to be institutions available for everyone (folk high school for all), organizing various types of leisure time activities, including a wide cultural offer (until the present). The author concludes that the evolution of the place of cultural education in folk high schools sketched in the article (Poland was 20 years behind in this respect) shows that we have reached such a phase of FHS development in many countries that the institutions can constitute important elements of cultural animation in the region in which they function. The author also encourages individual regional communities in various parts of the world to use this proven in action educational concept when they plan modern educational activities connected with cultural activity.