O problemach kształtowania się tożsamości w okresie dorastania – pogranicza konceptualizacji wiedzy o sobie w obliczu kryzysu

The issue of identity formation during adolescence requires consideration of multiple theoretical perspectives and socio-cultural contexts. Identity, being a dynamic process, is analyzed from the viewpoints of humanistic psychology, cognitive psychology, sociology, and cultural anthropology. In this paper, an analysis of contemporary conditions of this process has been undertaken, with a particular focus on risk factors and development determinants. The authors of this text emphasize the significance of early experiences as an identity matrix influencing later mechanisms of integration during adolescence. Referring to E.H. Erikson’s theory of psychosocial development, identity crises are presented as natural phenomena that, under certain conditions, can lead to either integration or disintegration of personality. In this context, the difficulties faced by young people in the process of self-creation of the “Self” are highlighted, especially in the face of specific risk factors. Given that experiencing a crisis can be both an opportunity and a threat to development, depending on the support and resources of the individual, the need for prevention and education in counteracting risky behaviors and supporting healthy psychosocial development of youth is emphasized.

Problematyka kształtowania się tożsamości w okresie dorastania wymaga uwzględnienia wielu perspektyw teoretycznych oraz kontekstów społeczno-kulturowych. Tożsamość, będąca dynamicznym procesem, analizowana jest w ujęciu psychologii humanistycznej, poznawczej, socjologii i antropologii kulturowej. W tym opracowaniu podjęto analizę współczesnych uwarunkowań tego procesu, ze szczególnym uwzględnieniem czynników ryzyka i determinantów rozwojowych. Autorzy tekstu podkreślają znaczenie wczesnych doświadczeń jako matrycy tożsamościowej, wpływającej na późniejsze mechanizmy integracji w okresie adolescencji. Odwołując się do teorii rozwoju psychospołecznego E.H. Eriksona, ukazano kryzysy tożsamości jako naturalne, które w określonych warunkach mogą prowadzić do integracji bądź dezintegracji osobowości. W tym aspekcie wskazano trudności, z jakimi mierzą się młodzi ludzie w procesie autokreacji „Ja”, zwłaszcza w obliczu określonych czynników ryzyka. Z uwagi na fakt, że doświadczanie kryzysu może być zarówno szansą, jak i zagrożeniem dla rozwoju, w zależności od wsparcia i zasobów jednostki, wskazano na potrzebę profilaktyki i edukacji w przeciwdziałaniu zachowaniom ryzykownym oraz wspierania zdrowego rozwoju psychospołecznego młodzieży.