O etosie badacza w świetle wyzwań współczesnej nauki i techniki (śladami polskich naukoznawców)

W artykule odniosę się do niektórych aspektów dotyczących etosu badacza. Interesuje mnie pytanie o to, jakie wyzwania współczesnej nauki i techniki (rozważane w kategorii etosu naukowego) budzą dziś i winny budzić szczególne zainteresowanie naukoznawców. Jest to olbrzymi problem, który zostanie naszkicowany z odniesieniem do wybranych tylko kontrowersji szeroko dyskutowanych w środowisku naukoznawczym. Wskażę także na pewne założenia teoretyczne będące u podstaw dyskutowanych kontrowersji mających konsekwencje praktyczne. Te podstawy teoretyczne dotyczyć będą założeń o charakterze aksjologicznym (przede wszystkim neutralności bądź zobowiązań aksjologicznych nauki). Zamierzam ukazać te problemy odwołując się m.in. do badań klasyków naukoznawstwa w Polsce Marii i Stanisława Ossowskich, Tadeusza Kotarbińskiego, jak i ich twórczych kontynuatorów, by w ten skromny sposób uczcić i docenić ich olbrzymi wkład w jubileuszową działalność Komitetu Naukoznawstwa.

In this paper I appeal to some aspects of research ethos. In the fi eld of my interest is the question: what challenges of contemporary science and technology (considered in the category of scientifi c ethos) arouse and should arouse special attention in science studies. It is an important issue which will be merely briefl y outlined in reference to some controversies which are broadly discussed in science studies. I shall also point out some theoretical assumptions of these controversies which lead to serious practical consequences. These theoretical grounds concern mainly axiological issues (especially the question whether science is axiologically neutral or committed). I intend to consider these problems in reference to the research of classics of science studies in Poland (Maria and Stanisław Ossowski, Tadeusz Kotarbiński and their creative successors) in order to honour and appreciate their great contribution to the activity of the Science of Science Committee.