The Problem of Dehumanisation in the Light of Mieczysław Wallis Intellectual Biography

The article discusses the problem of dehumanization from the perspective of the works and experiences of the Polish scholar Mieczysław Wallis, who was a representative of the philosophical Lvov-Warsaw School. During the Second World War he was held captive in German POW camps for nearly 5 years. However, he never succumbed to the atmosphere of terror and despondency, nor did he give in to the fear of prolonged imprisonment, but instead continued his academic and educational work. As a result, he not only illustrated the mechanisms of dehumanization occurring in the camp environment, but also devised an original intellectual “preventive program” which made it possible to defend the human psyche, personality, sensations and emotions against harmful and destructive influences. The main inspiration for Wallis’s intellectual program at the camp came from his pre-war aesthetic works. The program was focused on a human being’s inner life, in particular values and aesthetic experiences, as well as on the specifically human activities implied by them. Wallis believed that aesthetic experiences can have spectacular adaptive significance in human life. He claimed that by providing joy, these experiences can counterbalance suffering. Importantly, in the light of Wallis’s Woldenberg notes, it appears that the intellectual conclusions he had adopted in captivity became an essential component of his existential attitude and protected him from moral degradation.

Artykuł przedstawia etyczny problem dehumanizacji w perspektywie prac i doświadczeń Mieczysława Wallisa, polskiego uczonego, przedstawiciela filozoficznej szkoły lwowsko-warszawskiej. W czasie II wojny światowej myśliciel ten spędził około 5 lat w niemieckich obozach jenieckich. Nie poddał się jednak wówczas atmosferze niepokoju i rezygnacji, nie pogrążył w strachu przed długotrwałą niewolą, lecz nieprzerwanie kontynuował swoją pracę naukową i dydaktyczną. W rezultacie nie tylko zilustrował mechanizmy dehumanizacji zachodzące w rzeczywistości obozowej, ale także sformułował autorski intelektualny „program profilaktyczny”, który pozwalał obronić ludzką psychikę, osobowość, doznania i emocje przed ich szkodliwym, destrukcyjnym wpływem. Jego fundamentem był świat ludzkiego wnętrza, postawa skupienia się na sferze wartości i przeżyć estetycznych oraz implikowanych przez nie specyficznie ludzkich działaniach.