Different strategies of the Greek Fathers against the pneumatomachians

Różnorodne źródła prezentują teologię duchoburców (macedonian, pneumatomachów) w IV wieku, którzy wraz z arianami negowali bóstwo Ducha Świętego, ale w przeciwieństwie do nich nie kwestionowali tego odnośnie do Syna. Ojcowie greccy toczyli z nimi różne dysputy, a badanie ich strategii wydaje się być interesujące, by lepiej zrozumieć samą herezję i jej odmiany. Epifaniusz z Salaminy, zarówno w Ancoratus 65, 1 - 73, 9, jak i w Panarionie 54 (74), opisuje herezję duchoburców, a także przedstawia szereg argumentów przeciw nim. Równie ważny wydaje się być traktat Dialogi duo contra Macedonianos (PG 28, 1291- 1338), przekazany w korpusie pism Atanazego, później przypisywany Dydymowi Aleksandryjskiemu, o którego autorstwo nadal jeszcze toczą się dyskusje. Porównanie tych różnych dzieł na tle pneumatologii Ojców Kapadockich, zwłaszcza De Spiritu Sancto Bazylego z Cezarei i Adversus Macedonianos Grzegorza z Nyssy, może przynieść ciekawe wnioski, zarówno z perspektywy historycznej, jak i teologicznej.

Different sources describe the theology of the Pneumatomachians or Macedonians in the 4th century. They shared with the Arians the negation of the divinity of the Holy Spirit but were in disagreement with them about the Son. Different Greek Fathers wrote different answers and the study of their strategies seems of interest to better understand the heresy itself and its varieties. Epiphanius of Salamis, both in Ancoratus 65, 1 - 73, 9 and in Panarion 54 (74), presents a description of the Pneumatomachian heresy with a series of arguments to counter it. Equally important seem the Dialogi duo contra Macedonianos (PG 28, 1291-1338), transmitted in Athanasius’ Corpus, later attributed to Didymus, and still of discussed authorship. The comparison of these different works on the background of Cappadocian pneumatology, in particular Basil’s De Spiritu Sancto and Gregory of Nyssa’s Adversus Macedonianos, may offer interesting insights from both the historical and theological perspective.