Occultism of the Silver Age of Russian Culture in the Evaluation of Nikolai Berdyaev

The article analyses Nikolai Berdyaev’s approach to occultism of the Silver Age, which he regarded as an ambiguous phenomenon. For Berdyaev, occultism was not merely charlatanism or psychopathology but a realm of unexplained phenomena that might have significant spiritual importance. Berdyaev distinguished positive aspects of esotericism from negative influences of occultism. In his era, dominated by mysticism and Gnosticism, occultism and theurgy were subjects of intense spiritual quests. Berdyaev emphasised that magic, as a form of deterministic control over the world, differs from mysticism, which leads to divine freedom. The philosopher criticised the fascination with occultism, perceiving it as lacking true freedom. Berdyaev also explored the connections between occultism and magic, astrology, and demonology, analysing them in the context of personalism and spiritual freedom.

W artykule analizowane jest podejście Mikołaja Bierdiajewa do okultyzmu Srebrnego Wieku, który traktował jako zjawisko dwuznaczne. Dla Bierdiajewa okultyzm nie był jedynie szarlatanerią czy psychopatologią, lecz sferą niewyjaśnionych zjawisk, które mogą mieć istotne znaczenie duchowe. Bierdiajew odróżniał pozytywne aspekty ezoteryzmu od negatywnych wpływów okultyzmu. W jego epoce, zdominowanej przez mistycyzm i gnostycyzm, okultyzm i teurgia były przedmiotem intensywnych poszukiwań duchowych. Bierdiajew podkreślał, że magia, będąc formą deterministycznego panowania nad światem, różni się od mistyki, która prowadzi do boskiej wolności. Filozof krytykował zafascynowanie okultyzmem, dostrzegając w nim brak prawdziwej wolności. Dla Bierdiajewa istotne były również związki okultyzmu z magią, astrologią i demonologią, które analizował w kontekście personalizmu i wolności duchowej.