U podstaw Narbuttowskiej wizji Litwy i stosunków polsko-litewskich

Teodor Narbutt’s works on the history of Lithuania provoked ambivalent evaluations. On one hand the importance of the subject he undertook was emphasised, on the other hand, the author was reproached for deficiencies in methodology, which disqualified him as a historian. His research grew on the basis of interest in Lithuanian culture, it led to the search for autonomous properties of the Lithuanian statehood, emphasising differences proving the separateness of Lithuania and the Grand Duchy of Lithuania within the framework of the Kingdom of Poland. The theses stated within the work have not withstood the test of time, they did not meet the social expectations. They were quickly verified by the political events of the second half of the 19th century. Although Narbutt’s works were criticised, they influenced the shape of Lithuanian culture.

Prace Teodora Narbutta poświęcone dziejom Litwy prowokowały do ambiwalentnych ocen. Z jednej strony podkreślano wagę podjętego tematu, z drugiej zarzucano autorowi braki warsztatowe, dyskwalifikujące go jako historyka. Jego badania wyrosłe na gruncie zainteresowań kulturą litewską, prowadziły do poszukiwania autonomicznych cech państwowości litewskiej, akcentowania różnic dowodzących odrębności Litwy i Wielkiego Księstwa Litewskiego w ramach Królestwa Polskiego. Tezy pracy, nie przetrwały próby czasu, nie spełniały oczekiwań społecznych. Szybko zostały zweryfikowane przez wydarzenia polityczne drugiej połowy XIX w. Mimo, że prace Narbutta były krytykowane, nie pozostały bez wpływu na kształt kultury litewskiej.