Surfikcja „Przygody człowieka poczciwego” Franciszki i Stefana Themersonów

Anna Taszycka powraca do jednego z pierwszych filmów eksperymentalnych w duchu awangardy, jakie powstały w Polsce w okresie międzywojnia. Wyodrębnia w nim elementy autotematyczne zastanawiając się, jaką pełnią funkcję w dziele filmowym. Poszukując odpowiedzi na to pytanie patrzy na zagadnienie awangardy z szerszej perspektywy i zwraca się w kierunku awangardy literackiej. Sięga po kategorię surfikcji, zaproponowaną przez Raymonda Federmana w celu opisania przemian w amerykańskiej (choć nie tylko) literaturze, dzisiaj nazywanej postmodernistyczną. Analizując film Themersonów pod kątem obecnej w nim surfikcji dostrzega, że dokonania XX-wiecznej awangardy filmowej zdają się potwierdzać późniejsze spostrzeżenia Federmana o odrzuceniu w dziele literackim kategorii rzeczywistości na rzecz specyficznie skonstruowanej fikcji.

Anna Taszycka re-examines one of the first experimental avant-garde films made in Poland in an inter-war period of 1918-1939. She identifies its auto-thematic elements and tries to find out what roles they play in a film work. To answer the question, she looks at the issue of avant-garde from a broader perspective and chooses literary avant-garde. She employs the category of surfiction, invented by Raymond Federman to describe changes in (not only) American literature, now called “post-modern”. Examining the film from this perspective, Taszycka notes that the achievements of 20th century film avant-garde appear to corroborate Federman's later insights about rejection in a literary work of the category of the real at the expense of peculiarly constructed fiction.