Akcentuacja zapożyczonych leksemów czasownikowych w gwarze staroobrzędowców mieszkających w regionie suwalsko-augustowskim

The aim of the article is to present the stress pattern phenomenon in loan verb lexemes which function in the Russian dialect of the Old Believers from the Suwałki-Augustów Region. In the last decades, the insular dialect, separated from the general Russian language, has been influenced by the Polish language. Such influence is visible, in particular, in the vocabulary, in the form of loan translations and idiomatic expressions. Stress patterns, along with the root vocabulary and the morphological system, still remains one of the indicators of the Russian essence of the dialect. The native vocabulary of the Old Believers’ dialect maintains Russian accentuation patterns. A similar situation is observed in the case of stress patterns in lexemes borrowed from Polish, which undergo a stress accentuation adaptation; that is, they feature a shift in the place of the stress in relation to the source language. In loan verb morphemes, one can notice the pattern of stress which is not fixed and depends upon the morphological form or, sometimes, the paroxitonic stress, which results from the influence of the Polish language.

Celem artykułu jest zaprezentowanie zjawiska akcentuacji w zapożyczonych leksemach czasownikowych, funkcjonujących w rosyjskiej gwarze staroobrzędowców z regionu suwalsko-augustowskiego. W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat badana gwara wyspowa, odseparowana od rosyjskiego języka ogólnego, podlega znacznemu wpływowi języka polskiego. Wpływ polszczyzny widoczny jest szczególnie w zasobie leksykalnym w postaci zapożyczeń, kalk i w idiomatyce. Akcentuacja obok rdzennego zasobu leksykalnego i systemu morfologicznego nadal pozostaje jednym z wyznaczników rosyjskości gwary. Rodzimy zasób leksykalny badanej gwary staroobrzędowców zachowuje rosyjski system akcentuacyjny. Podobnie rzecz się ma z systemem akcentuacyjnym w leksemach zapożyczonych z języka polskiego, które podlegają adaptacji akcentuacyjnej, czyli następuje w nich przesunięcie miejsca akcentu w stosunku do języka dawcy. W zapożyczonych leksemach czasownikowych mamy do czynienia ze zmiennością akcentu uzależnioną od formy morfologicznej, niekiedy również z akcentem paroksytonicznym, wynikającym z wpływu języka polskiego.